УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2016.08.30/ үдээс хойшхи нэгдсэн хуралдаанаар .“Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуулийн зардлын хэмжээг батлах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцлээ.

Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуульд СЕХ-гоор дамжуулан санхүүжигдэх зардлын хэмжээг 13.9 тэрбум төгрөг байхаар тогтоох тухай саналаа СЕХ 2016 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр УИХ-д ирүүлсэн.

Төрийн байгуулалтын байнгын хороо 2016 оны 08 дугаар сарын 25-ны өдрийн хуралдаанаараа дээрх саналыг хэлэлцээд, Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуулийг зохион байгуулахад шаардлагатай зардал болох 13.9 тэрбум төгрөгийг СЕХ-ны батлагдсан төсвөөс 6.6 тэрбум төгрөгийг, Монгол Улсын Их Хурлын болон аймаг, нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуульд батлагдсан зардлаас хэмнэгдсэн 1.5 тэрбум төгрөгийг, Монгол Улсын 2016 оны төсвийн тухай хуулиар Сум, дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуулийг зохион байгуулахаар аймаг, нийслэл, сум, дүүрэгт хуваарилсан зардлаас 5.8 тэрбум төгрөгийг тус тус нэгтгэн төвлөрүүлж шийдвэрлэхээр тусгалаа хэмээн УИХ-ын гишүүн Б.Ундармаа Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг танилцуулахдаа хэллээ.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан асуулт асуух гишүүн гараагүй бөгөөд хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхийн саналаар тогтоолын төслийг баталлаа.

Дараа нь “Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуульд техник хэрэгсэл хэрэглэх тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг хэлэлцлээ.

“Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуульд техник хэрэгсэл хэрэглэх тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийн талаарх саналаа СЕХ-ноос 2016 оны 08 дугаар сарын 10-ны өдөр УИХ-д ирүүлснийг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо 08 дугаар сарын 25-ны өдрийн хуралдаанаараа хэлэлцсэн хэмээн УИХ-ын гишүүн Д.Сумьяабазар танилцуулсан юм.

Сонгуулийн автоматжуулсан системийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлд сонгуулийн автоматжуулсан системийг сонгуульд хэрэглэх, ашиглах талаарх шийдвэрийг УИХ гаргаж байхаар хуульчилж өгсөн бөгөөд байнгын хорооны хуралдааны үеэр УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, хариулт авсан хэмээн Байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг танилцуулахдаа дурдсан юм.

УИХ-ын тогтоолын төсөлд, Сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2016 оны ээлжит сонгуулийн сонгогчдын бүртгэлийн үйл ажиллагаанд бүртгэлийн техник хэрэгслийг, санал авах, тоолох үйл ажиллагаанд “New Image Cast” санал тоолох төхөөрөмжийг тус тус хэрэглэхийг зөвшөөрөхөөр тусгасан байна.

Тогтоолын төсөлтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү асуулт асууж, хариулт авсаны дараа тогтоолын төслийг батлах асуудлаар санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи батлахыг дэмжлээ.

Мөн өдрийн хуралдаанаар “Юмжаагийн Цэдэнбалын мэндэлсний 100 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийн баталлаа.

Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтүүдийг хэлэлцлээ

Үүний дараа Үндсэн хуулийн цэцийн 2015 оны 16 дугаар дүгнэлтийг хэлэлцлээ.

Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаан 2015 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдөр болж, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.3.8, 44 дүгээр зүйлийн 44.3.7 дахь заалт, 342 дугаар зүйлийн 342.1 дэх хэсэг Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 2, Арван дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, Арван зургадугаар зүйлийн 14 дэх заалт, Дөчин наймдугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг, Тавьдугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 2 дахь заалт, мөн зүйлийн 2 дахь хэсгийг тус тус зөрчсөн эсэх тухай маргааныг хянан хэлэлцжээ.

Тус хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэц Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.3.8 дахь заалтад “шүүхийн тогтоолын иргэний нэхэмжлэлтэй холбогдох хэсэгт давж заалдах гомдол гаргах.”, 44 дүгээр зүйлийн 44.3.7 дахь заалтад “шүүхийн тогтоолын иргэний нэхэмжлэлтэй холбогдох хэсэгт гомдол гаргах.” гэж заасан нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван дөрөвдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн “Монгол Улсад хууль ёсоор оршин суугаа хүн бүр хууль, шүүхийн өмнө эрх тэгш байна.”, Арван зургадугаар зүйлийн 14 дэх заалтын “Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд заасан эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзвэл уул эрхээ хамгаалуулахаар шүүхэд гомдол гаргах, ... шүүхийн шийдвэрийг давж заалдах, ... эрхтэй..”, Тавьдугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 2 дахь заалтын “давж заалдах болон хяналтын журмаар доод шатны шүүхийн шийдвэрийг хянан үзэх;” гэснийг зөрчсөн байна гэсэн дүгнэлтийг гаргасан байна.

Хууль зүйн байнгын хороо тус дүгнэлтийг хэлэлцээд хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй хэмээн үзсэн бөгөөд Үндсэн хууль зөрчсөн хэмээн үзсэн заалт тус бүрээр нь санал хураалт явуулахад чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи Үндсэн хууль зөрчсөн гэж үзсэн дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Мөн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэцийн 2016 оны 04 дүгээр дүгнэлтийг хэлэлцсэн.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаан 2016 оны 3 дугаар сарын 2-ны өдөр болж, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 54 дүгээр зүйлийн 54.2 дахь хэсгийн зарим заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн байна.

Үндсэн хуулийн цэц уг асуудлыг хэлэлцээд УИХ-аас 2002 оны 1 дүгээр сарын 10-ны өдөр баталсан Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 54 дүгээр зүйлийн 54.2 дахь хэсгийн “... Барьцаалагч бусад үүрэг гүйцэтгүүлэгчдийн төлбөрийг барагдуулах үүрэг хүлээнэ.” гэсэн нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн 3/ дахь заалтын “хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгө шударгаар олж авах, эзэмших, өмчлөх...эрхтэй...” гэснийг зөрчсөн байна хэмээн үзжээ. Энэ асуудлыг Хууль зүйн байнгын хороо 08 дугаар сарын 25-ны өдрийн хуралдаанаар хэлэлцээд цэцийн дээрх шийдвэрийг хүлээн авах боломжгүй хэмээн үзсэн юм. Харин чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй хэмээн үзлээ.

Дараа нь Үндсэн хуулийн цэцийн 2016 оны 07 дугаар дүгнэлтийг хэлэлцлээ.

Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаан 2016 оны 5 дугаар сарын 25-ны өдөр болж, иргэн Р.Очирбал, Ц.Монгол нарын мэдээллийн дагуу Иргэний хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэжээ.

Тус хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэц УИХ-аас 2015 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдөр баталсан Иргэний хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн “ ... 281.3. Зээлийн гэрээ нь хариу төлбөргүй байна.” гэсэн хэсэг нь Үндсэн хуулийн Тавдугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн “... өмчлөгчийн эрхийг хуулиар хамгаална.”, Арван зургадугаар зүйлийн 3 дахь заалтын “хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгө шударгаар олж авах, эзэмших, өмчлөх, өв залгамжлуулах эрхтэй …” гэснийг тус тус зөрчсөн гэж үзжээ. Түүнчлэн УИХ-аас 2015 оны 12 дугаар сарын 3-ны өдөр баталсан Иргэний хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн 2 дугаар зүйлд “Иргэний хуулийн 282 дугаар зүйл, 283 дугаар зүйлийн 283.2, 283.3, 283.4 дэх хэсгийг тус тус хүчингүй болсонд тооцсугай.” гэсэн нь Үндсэн хуулийн Тавдугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн “... өмчлөгчийн эрхийг хуулиар хамгаална.”, Арван зургадугаар зүйлийн 3 дахь заалтын“хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгө шударгаар олж авах, эзэмших, өмчлөх, өв залгамжлуулах эрхтэй …”, Арван есдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн “Төрөөс хүний эрх, эрх чөлөөг хангахуйц эдийн засаг, нийгэм, хууль зүйн болон бусад баталгааг бүрдүүлэх ... үүргийг иргэнийхээ өмнө хариуцна.” гэсэн заалтыг тус тус зөрчсөн хэмээн дүгнэсэн байна.

Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийг Хууль зүйн байнгын хороо 08 дугаар сарын 25-ны өдөр хэлэлцээд дээрх дүгнэлтийг хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй гэж үзсэн байна.

Чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийг хэлэлцэх үеэр УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан, Д.Лүндээжанцан нар асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсэн. Ингээд Үндсэн хууль зөрчсөн гэж үзсэн заалт тус бүрээр нь санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи цэцийн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөх нь зүйтэй гэж үзсэн юм.

Түүнчлэн нэгдсэн хуралдаанаар Үндсэн хуулийн цэцийн 2016 оны 08 дугаар дүгнэлтийг хэлэлцэв.

Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн дунд суудлын хуралдаан 2016 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдөр болж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай, Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн зарим зүйл, заалт Үндсэн хуулийн холбогдох заалтыг зөрчсөн эсэх маргааныг хянан шийдвэрлэсэн байна.

Үндсэн хуулийн цэц Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зарим зүйл хүчингүй болсонд тооцох тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн “Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176¹, 177, 178 дугаар зүйлийг тус тус хүчингүй болсонд тооцсугай.”; Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн “Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 91 дүгээр зүйлийн “172-178 дугаар зүйлд” гэснийг “172-176 дугаар зүйлд” гэж өөрчилсүгэй.”; Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн “... 347.1.Хяналтын журмаар хэргийг 5 шүүгчийн бүрэлдэхүүнтэйгээр хянан шийдвэрлэж, тогтоол гаргана.” гэсэн заалт нь Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Арван зургадугаар зүйлийн 14 дэх заалтын “Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд заасан эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзвэл уул эрхээ хамгаалуулахаар шүүхэд гомдол гаргах, ... шударга шүүхээр шүүлгэх, ... эрхтэй”, Тавьдугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Улсын дээд шүүхийн шийдвэр шүүхийн эцсийн шийдвэр байх бөгөөд ... Хэрэв Улсын дээд шүүхийн шийдвэр хуульд харшилбал түүнийг Улсын дээд шүүх өөрөө хүчингүй болгоно.”, Тавин нэгдүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн “Улсын дээд шүүх Ерөнхий шүүгч, шүүгчдээс бүрдэнэ.” гэснийг тус тус зөрчөөгүй байна хэмээн үзжээ.

Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлттэй холбогдуулан асууж, үг хэлэх гишүүн гараагүй бөгөөд Үндсэн хуулийн цэцийн дүгнэлтийг сонссоноор уг асуудлыг хэлэлцэж дууслаа.

Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүгийн хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай болон Зөрчлийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулиудыг баталлаа

Мөн өдрийн хуралдаанаар Монгол Улсын Засгийн газраас 2016 оны 08 дугаар сарын 15-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүгийн хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай болон Зөрчлийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг явууллаа.

Эдгээр хуулиудын хэрэгжих хугацааг 2017 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр болгон өөрчлөхөөр тусгаад байсан юм.

Хууль зүйн байнгын хорооны 08 дугаар сарын 30-ны өдрийн хуралдаанаар дээрх хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулсан бөгөөд Байнгын хорооны хуралдаанаар асуудлуудыг хэлэлцэх үед гишүүд зарчмын зөрүүтэй санал гаргаагүй байна. Энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Раднаасэд хуулийн төслүүдийг анхны хэлэлцүүлгээр батлах горимын санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи дэмжсэн байна.

Хуулийн төслүүдийг анхны хэлэлцүүлгээр батлах тухай Хууль зүйн байнгын хорооны саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи дэмжин хуулиудыг эцэслэн баталлаа.

Мөн хуралдаанаар Хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус хөрөнгийн барьцааны тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв. Хууль зүйн байнгын хорооны хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцэх үед гишүүд зарчмын зөрүүтэй санал гаргаагүй бөгөөд энэ үеэр Улсын Их Хурлын гишүүн Ш.Раднаасэд хуулийн төслийг анхны хэлэлцүүлгээр батлах горимын санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи дэмжсэн байна. Байнгын хорооны дээрх саналыг чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонхи дэмжсэнээр хуулийн төслийг анхны хэлэлцүүлгээр нь баталлаа. Хууль батлагдсанаар Хөдлөх эд хөрөнгө болон эдийн бус хөрөнгийн барьцааны тухай хуулийн хэрэгжих хугацааг 2017 оны 3 дугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн дагаж мөрдөхөөр болж байгаа юм хэмээн УИХ-ын Тамгын газрын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллээ.