Ес дэх удаагийн сонгуулиар байгуулагдсан Монгол Улсын Их Хурал /2024-2028 он/

Монгол Улсын Үндсэн хуульд 2023 онд оруулсан өөрчлөлтийн дагуу Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийг холимог тогтоолцоогоор зохион байгуулж, нийт 19 нам, хоёр эвсэл, нийт 1341 нэр дэвшигч бүртгүүлсэн. Энэ нь Монгол Улсын Их Хурлын сонгуулийн түүхэнд хамгийн олон нам, эвсэл, нэр дэвшигч оролцсон сонгууль болжээ. Тодруулбал, 19 нам, хоёр эвслээс сонгуулийн тойрогт 927, жагсаалтаар 372, бие дааж 42 нэр дэвшигч бүртгүүлсэн бөгөөд нийт нэр дэвшигчдийн 61.3 хувь буюу 821 нь эрэгтэй, 520 буюу 38.7 хувь нь эмэгтэй нэр дэвшигч байв.

Монгол Улсын Их Хурлын ес дэх удаагийн ээлжит сонгуулийг зохион байгуулахад аймаг, нийслэлийн 22 сонгуулийн хороо, сум, дүүргийн 339 сонгуулийн хороо, гадаад улсад байгаа иргэдээс санал авах ажлыг зохион байгуулах төв комисс болон 47 салбар комисс, 2198 хэсгийн хороонд нийт 21943 төрийн захиргааны болон төрийн үйлчилгээний албан хаагч, мэдээллийн технологийн 2763 албан хаагч, онцгой нөхцөл байдалд сонгогчдын санал авах ажилд онцгой байдлын 530 гаруй албан хаагч, эрүүл мэндийн байгууллагын 1000 гаруй ажилтан ажиллажээ.

Энэ удаагийн сонгуулийн үйл ажиллагааг дэлхий дахин анхааралтай ажиглаж, гадаадын болон олон улсын нэр хүндтэй хэвлэл мэдээллийн нийт 15 байгууллагын 36 сэтгүүлч, сурвалжлагч ажилласан бол сонгогчдыг мэдээллээр хангах, сонгуулийн үйл явцын талаар дотоодын 434 хэвлэл мэдээллийн байгууллагын 4600 гаруй сэтгүүлч, зураглаач, инженер техникийн ажилтан ажилласан бол 29 орны тусгай багийн нийт 249 ажиглагч оролцсон байна.

Монгол Улсын иргэдээсээ санал авах ажиллагааны эрх зүйн орчныг сайжруулсан нэмэлт, өөрчлөлтийн үр дүнд Монгол Улсын сонгуулийн түүхэнд гадаад улсад ажиллаж, амьдарч байгаа Монгол Улсын иргэдийн сонгуулийн идэвх, оролцоо нэмэгдэж саналаа өгөхөөр бүртгүүлсэн нийт сонгогчийн 73.2 хувь нь сонгуульд оролцсон байна.

Монгол Улсын Үндсэн хуульд 2023 онд орсон өөрчлөлтийн дагуу Улсын Их Хурлын сонгуулийг сонгуулийн холимог тогтолцоогоор явуулав. Улсын Их Хурлын 78 гишүүнийг олныг төлөөлөх, 48 гишүүнийг хувь тэнцүүлэн төлөөлөх аргаар, нийт 126 гишүүн сонгогдсон. Монгол Ардын намаас сонгуулийн тойрогт 50, намын жагсаалтаар 18 нийт 68, Ардчилсан намаас сонгуулийн тойрогт 26, намын жагсаалтаар 16 нийт 42, Хөдөлмөрийн үндэсний намаас сонгуулийн тойрогт хоёр, намын жагсаалтаар зургаа нийт найм, Үндэсний эвслийн жагсаалтаар дөрөв, Иргэний зориг ногоон намаас жагсаалтаар дөрөв нэр дэвшигч тус тус Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдов.

Сонгогдсон нийт Улсын Их Хурлын гишүүдийн 32 буюу 25.4 хувь нь эмэгтэй байгаа нь Монгол Улсын парламентын түүхэн дээд үзүүлэлт төдийгүй Ази тивийн дунджаас өндөр үзүүлэлт бөгөөд дэлхийн 187 орны парламентад эзлэх эмэгтэйчүүдийн дундаж үзүүлэлтийг хангасан байна.

Шинээр сонгогдсон гишүүдийн хамгийн залуу нь 27 настай, хамгийн ахмад нь 73 настай байна. Мэргэжил боловсролын байдлаар ангилан авч үзвэл инженер 17, хуульч, эрх зүйч 29, бизнес, эдийн засаг, санхүүгийн чиглэлийн 40, хэл судлал, гадаад харилцааны чиглэлийн найм, багш найм, эмч тав, сэтгүүлч тав, улс төр судлаач дөрөв, геологич, дизайнер, жүжигчин, зураач, социологич, физикч сонгогджээ.

УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА, ДЭД ДАРГА НАР

УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА

Ням-Осорын УЧРАЛ

Монгол Улсын Их Хурлын 2025 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын Их Хурлын даргаар Улсын Их Хурлын гишүүн Ням-Осорын Учралыг сонгосон.

БАЙНГЫН ХОРООД

Улсын Их Хурал бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж эхэлсэн 2024 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрөөс 2025 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдрийг хүртэл 11 Байнгын хороотойгоор үйл ажиллагаагаа явуулсан.

Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хорооны даргаар Сайнхүүгийн ГАНБААТАР сонгогдон ажилласан.

Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны даргаар Ганзоригийн ТЭМҮҮЛЭН сонгогдон ажилласан.

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны даргаар Буланы БЕЙСЕН сонгогдон ажилласан.

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хорооны даргаар Чинбатын УНДРАМ сонгогдон ажилласан.

Ёс зүй, дэгийн байнгын хорооны даргаар Баярмагнайн БАЯРБААТАР сонгогдон ажилласан.

Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооны даргаар Жаргалсайханы ЗОЛЖАРГАЛ сонгогдон ажилласан.

Нийгмийн бодлогын байнгын хорооны даргаар Лутаагийн ЭНХНАСАН сонгогдон ажилласан.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны даргаар Жадамбын БАТ-ЭРДЭНЭ сонгогдон ажилласан.

Төсвийн байнгын хорооны даргаар Цэрэнпилийн ДАВААСҮРЭН сонгогдон ажилласан.

Хууль зүйн байнгын хорооны даргаар Дамдины ЦОГТБААТАР сонгогдон ажилласан.

Эдийн засгийн байнгын хорооны даргаар Ренчинбямбын СЭДДОРЖ сонгогдон ажилласан.

2025 оны 7 дугаар сарын 09-ний өдөр баталсан Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулиар Улсын Их Хурлын зохион байгуулалтыг цомхон, үйл ажиллагааг боловсронгуй болгон сайжруулах, бодлогын шийдвэрийг илүү мэргэшсэн байдлаар хэлэлцэн уялдаа холбоотой, нэгдмэл байдлаар гаргах шаардлагын хүрээнд Байнгын хороонд харьяалагдах гишүүдийн тоог 32 болгон нэмэгдүүлж, 8 Байнгын хороотой ажиллахаар өөрчлөлт оруулсан.

Эдийн засгийн байнгын хороонд Аж үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын хороо болон Инновац, цахим бодлогын байнгын хороог, Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд Ёс зүй, дэгийн байнгын хороог тус тус нэгтгэсэн. Мөн Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын байнгын хороо, Нийгмийн бодлогын байнгын хороог нэгтгэн Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хороо болгон зохион байгуулж, шинээр Өргөдлийн байнгын хороог байгуулсан.

Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны даргаар Ганзоригийн ТЭМҮҮЛЭН сонгогдон ажиллаж байна.

Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны даргаар Буланы БЕЙСЕН сонгогдон ажиллаж байна.

Өргөдлийн байнгын хорооны даргаар Одсүрэнгийн НОМИНЧИМЭГ сонгогдон ажиллаж байна.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны даргаар Цэндийн САНДАГ-ОЧИР сонгогдон ажиллаж байна.

Төсвийн байнгын хорооны даргаар Хассуурийн ГАНХУЯГ сонгогдон ажиллаж байна.

Хууль зүйн байнгын хорооны даргаар Дамдины ЦОГТБААТАР сонгогдон ажиллаж байна.

Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хорооны даргаар Бадрахын НАЙДАЛАА сонгогдон ажиллаж байна.

Эдийн засгийн байнгын хорооны даргаар Ренчинбямбын СЭДДОРЖ сонгогдон ажиллаж байна.

ДЭД ХОРООД

Улсын Их Хурал 2024 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрөөс бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж эхэлснээс хойш нэг жилийн хугацаанд 11 Байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд 5 дэд хороотойгоор үйл ажиллагаагаа явуулсан юм.

Тусгай хяналтын дэд хороо (2024.07.02-2025.07.09)

Улсын Их Хурлын гишүүний халдашгүй байдлын дэд хороо (2024.07.02-2025.07.09)

Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороо (2024.07.02-2025.07.09)

Хүний эрхийн дэд хороо (2024.07.02-2025.07.09)

Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хороо (2024.07.02-2025.07.09)

Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн дээрх өөрчлөлтөөр 15 дэд хороотой ажиллахаар шийдвэрлэж, холбогдох өөрчлөлтүүдийг оруулсан. Тодруулбал, Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Тусгай хяналтын, Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Агаар, орчны бохирдлын, Хүнс, хөдөө аж ахуйн, Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Бүсчилсэн хөгжлийн, Ёс зүйн, Улсын Их Хурлын гишүүний халдашгүй байдлын, Төсвийн байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Төсвийн зарлагын хяналтын, Хууль зүйн байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Хууль сахиулах ажиллагааны тусгай хяналтын, Хүний эрхийн, Хүний хөгжил, нийгмийн бодлогын байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Боловсрол, шинжлэх ухааны, Соёл, спорт, залуучуудын, Эдийн засгийн байнгын хорооны бүрэлдэхүүнд Аялал жуулчлалын хөгжлийн, Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн хөгжлийн, Инновац, цахим бодлогын хөгжлийн, Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хороод ажиллахаар хуульчилсан.

Агаар, орчны бохирдлын дэд хороо

Аялал жуулчлалын хөгжлийн дэд хороо

Боловсрол, шинжлэх ухааны дэд хороо

Бүсчилсэн хөгжлийн дэд хороо

Ёс зүйн дэд хороо

Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийн хөгжлийн дэд хороо

Инновац, цахим бодлогын хөгжлийн дэд хороо

Соёл, спорт, залуучуудын дэд хороо

Тогтвортой хөгжлийн зорилгын дэд хороо

Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хороо

Тусгай хяналтын дэд хороо

Улсын Их Хурлын гишүүний халдашгүй байдлын дэд хороо